Мақала

ХХІ ғасыр дағдылары: оларды мектепте қалаймеңгертуге болады?

ХХІ ғасырда білім көкжиегінде бірталай жаңалықтардың жаршысына айналған оқыту мен оқудағы өзгерістерге басшы ретіндегі көзқарасым бірталай өзгерді десем болады. Оның дәлелі мектеп басшыларының біліктілігін арттыру курсының тиімділігі деп айтар едім. Себебі, мұғалімдердің деңгейлі бағдарламаны сабақ үрдісінде пайдалануын бастапқыда түсіне алмауым, оларғақолдау көрсетпеуім, мен үшін өз жұмысымдағы жіберген кемшіліктерімнің бірі деп білдім. Ал, қазіргі уақытта осы жіберген кемшіліктерді толықтыру қажеттілігін түсіндім.  Шынында, бүгінгі дамыған жас ұрпақты қалай оқыту тиімді болады деген сауалдар көкейімде жүрді. «Басқаларды үйрете жүріп, біз өзіміз де үйренеміз»,-деп Сенека Луций айтқандай, басқаларға бағыт беру арқылы өзіміз де шыңдаламыз. Міне, мектептегі екінші тәжірибе барысын да бастадым. Бірінші тәжірибе кезеңіндегідей бойымда еш қорқыныш болмады. Өйткені, мұғалімдерге сенім арту-басты қағидаға айналды. Алғашқы тәжірибеде орын алған қателіктерді екінші тәжірибеде жібермеугетырысамын. Махатма Ганди: «Егер сен болашақтағы өзгерісті көргің келсе – осы өзгерісті уақытында жаса» дегендей, мектепте мұғалімдердің 50 пайызы деңгейлі бағдарламаны игергендіктен дәл қазіргі уақытта мұғалімдерге қолдау өте қажет.«Темірді ыстық кезінде соқ» деп қазақ нақылында айтқандай әр іс-әрекеттің дер кезінде жасалғаны орынды.Мектептің екінші даму жоспарының  басымдығын: «Оқыту мен оқуда  мұғалімдер мен оқушылардың кері байланыс беру дағдыларын жетілдіру»деп алдым. Себебі, кері байланыс- мақсатқа жету жолындағы нақты әрекет болып табылады. Директор стандартын басшылыққа ала отырып,  мектеп басшысының өзіндік дамуы, мектептің дамуы, әлеуметтік және кәсіби әріптестіккеарналған іс-шаралар жоспарланды. Мектеп ұжымына екінші мектептің даму жоспарын таныстырылып, деңгейлік бағдарламаны меңгерген мұғалімдер арасынан  фокус топтар, ынталы топтар, оқушылар мен ата-аналар қоғамдастығы және желілік қоғамдастық құрылды. Ынталы топқа жас мамандардың қатысамын дегендері және жаңалыққа жаны құмар, жаңа тәсілдерді оқыту үрдісінде қолдануға құштар мұғалімдердің қолдау көрсеткені маған үлкен тірек болды. Өзгеріс тобы мүшелеріне қолдау көрсету барысында арнайы бөлме жасақталды. Ол, топ мүшелері мен қоғамдастық мүшелерінің атқаратын жұмыстарына мектеп басшысы тарапынан жасалған көмек деп білемін.Оқушылардан, ата-аналардан, мұғалімдерден  іс-әрекеттерді айқындау үшін кіріс-шығыссауалнамалары алынады. Оқушылармен «Тілектес» қоғамдастығы құрылды. Қоғамдастық жұмысын бастамас бұрын, сауалнама алдық. Жоспар құрылып, жұмыс түрлері анықталды. 5,6,7 сыныптар арасында интеллектуалды сайыста оқушылар  интеллектуалды сайыстың ұнаған себептері мен ұсыныс пікірлерін білдірді. Соның айғағы, «менің көңіл-күйімжақсы, сабақта полиглот бөлімі ұнады, ал ұсыныс- мақал-мәтелдер сайысы өткізілсе» деп, оқушылар смайликтер арқылы  кері байланыс берді. Ата-аналар қоғамдастығын жүргізу мақсатында кездесу барысында «Мектеп және отбасы» тақырыбындағы тренингте ата-аналардың балалардың пәндерден өтіліп жатқан тақырыптарын біле ме? деген мақсатта «Алмалы ағаш» ойыны шынайы өтті.Бұл ата-аналар жауаптарынан байқалды. Өйткені,алмада жазылған пәндерден өз баласының игеріп жатқан тақырыптарын білгені үшін ата-ана өзіне нақты сенімді болды. Соңынан ата-аналар «балалардың қатысуымен бірге осындай тренингтер өтсе» деген ұсыныстар білдірді.Алдағы уақыттамектепте ата-аналарға «Ашық есік» күні ұйымдастырылады, ата-аналар сабақтарға қатысып қана қоймай, оқушылардың «Мектепке қосқан үлесім» галлереясын да тамашалай алады. Мұғалімдер арасында мектептің даму жоспарының басымдығына сәйкес коучинг ұйымдастырамыз. Коучинг мақсаты мұғалімдерге кәсіби шеберліктерін жетілдіруге  ықпал етеді. Яғни, бағыттау арқылы, мұғалімдерге көмек және қолдау көрсету болып табылады. Сонымен қатар желілік қоғамдастық аясында аудан мектеп басшыларымен «Орталық» қоғамдастығының жұмысын жүзеге асыру көзделіп отыр. Бірінші тәжірибелік кезеңде жүйелі өткізілмеген зерттеу сабақтарын толықтырамыз. Мұғалімдердің өзгерістерге,жаңашылдыққа көзқарастарын арттыру үшін бірлескен қоғамдастық жұмыстарын, зерттеу сабақтарын, ықшам сабақтарын, семинар-практикум, форум ұйымдастырамыз. Бөлінген көшбасшылық жұмысын бақылай отырып, мұғалімдерге деген сенім мен жауапкершілікті қалыптастырамын. «Адамның    рухани  ізденіс-сілкіністері   үш-ақ  сауалдың   аясына  сияды: 1) не  біле  аламын, 2) не  істеуім керек, 3) үміт артарым не?» деп,Олжас Сүлейменов айтқандай, «не біле аламын?» деген сауалға оқыту мен оқудағы жаңа тәсілдердің тиімділігін көре аламын, «не істеуім керек?» деген сауалға сенім мен қарым-қатынасты жақсартамын, «үміт артарым не?» деген сауалға мұғалімдердің кәсіби шеберлігіне үміт артамын. Ынтымақтастықпен құрылған үш одақтың жұмыс нәтижесі өз жемісін берері сөзсіз.

Асанова Қарлығаш Абдулхамитовна мектеп басшысы